Het spreekrecht is het recht van slachtoffers van zwaardere misdrijven om tijdens de strafzitting een verklaring af te leggen. U bent niet verplicht gebruik te maken van het spreekrecht; het is een recht. Het kan lastig zijn om te bepalen op welke manier u van het spreekrecht gebruik wilt maken. Om u hier zo goed mogelijk bij te helpen, bieden we tips en informatie aan.
U heeft van de officier van justitie 3 brieven gekregen. Een daarvan is het Wensenformulier. Staat op uw Wensenformulier de vraag ‘Wilt u in de rechtszaal iets zeggen?’ U kunt zelf kiezen of u dat wilt doen of niet. En in welke vorm.
Een slachtofferadvocaat kan u kosteloos adviseren en helpen bij het spreekrecht.
Wilt u in de rechtszaal iets zeggen? Volg dan de volgende stappen.
Stap 1 – Kies de vorm van spreekrecht
U spreekt met uw verklaring op papier
U kunt van tevoren uw verhaal opschrijven en deze tijdens de zitting voorlezen. Zo voorkomt u dat u tijdens de zitting niet uit uw woorden komt of dat u dingen zegt waar u later spijt van krijgt.
Het geschreven stuk hoeft u niet in te dienen, waardoor het geen onderdeel uitmaakt van het strafdossier. Tijdens de stafzitting kunt u er alsnog voor kiezen om niet te spreken. Uw verklaring is dan toch bekend, omdat die op papier staat.
U zet uw verklaring op papier
Wilt u niet spreken tijdens de zitting dan kunt u uw verhaal op papier zetten. Dit heet een schriftelijke slachtofferverklaring. Uw verklaring wordt toegevoegd aan het strafdossier.
Als u uw verklaring opschrijft, hoeft u niet bij de strafzitting aanwezig te zijn om te laten weten wat u van de strafzaak vindt.
De rechter, de officier van justitie, de verdachte en de advocaat van de verdachte kunnen uw verklaring lezen.
U kiest ervoor om alleen te spreken
U krijgt het woord tijdens de strafzitting. U vertelt tijdens de zitting uw verhaal uit het hoofd en zet niets op papier. Tijdens de strafzitting zijn de rechter, de officier van justitie, de verdachte en de advocaat van de verdachte aanwezig.
Er komt geen verslag van uw verhaal in het dossier.
Is er pers aanwezig? Zij kunnen wel zinnen overnemen die u heeft gebruikt.
U vraagt iemand anders te spreken
U vraagt iemand anders om uw verklaring voor te lezen. Dit kan een familielid, een vriend of vriendin zijn. U moet deze persoon hiervoor machtigen. U kunt ook uw slachtofferadvocaat vragen om uw verklaring voor te dragen.
Zet uw verklaring op papier, zodat iemand namens u uw verhaal kan laten horen in de rechtszaal.
U kunt zelf bepalen of uw verklaring wordt toegevoegd aan het dossier.
Stap 2 – Vul op het Wensenformulier in hoe u uw verhaal wilt doen
U krijgt van het Openbaar Ministerie brieven waarop u uw wensen kunt weergeven. Deze kunt u zelf terugsturen. Uiteraard kan uw slachtofferadvocaat dat ook voor u doen. De bijstand in ernstige gewelds- en zedenzaken is geheel kosteloos.
Stap 3 – Schrijf uw verklaring op
Als u uw verhaal wilt doen zonder dat op papier te zetten, dan kunt u deze stap overslaan. U kunt nu op papier zetten wat u wilt vertellen over wat u is overkomen en wat dat met u heeft gedaan.
Gebruik de schrijfhandleiding ‘schriftelijke slachtofferverklaring’ om u te helpen bij het schrijven van uw verklaring. Of u die verklaring nu zelf voorleest, door een ander laat voorlezen of toevoegt aan het dossier: het is fijn om uw verhaal op te schrijven.
Gebruik de voorbeeldbrief ‘schriftelijke slachtofferverklaring’ om niets te vergeten wat op uw schriftelijke verklaring moet staan.
Het kan ook fijn zijn om voor uzelf uw verhaal op papier te zetten en op te schrijven wat het misdrijf met u heeft gedaan. Ook als u niet wilt dat de verdachte of iemand in de rechtszaal uw verklaring leest. Geef dan aan op het Wensenformulier dat u niet iets in de rechtszaal wilt zeggen.
Stap 4 – Stuur uw verklaring op
Wilt u dat uw verklaring wordt toegevoegd aan het dossier? Stuur dan uw verklaring op. U kunt de schriftelijke slachtofferverklaring opsturen naar het Slachtofferloket van het parket waar de strafzaak wordt behandeld. Uiteraard kan uw slachtofferadvocaat dit ook doen. De bijstand van een slachtofferadvocaat in ernstige strafzaken is kosteloos.
Let er op dat u het parketnummer en de naam van de verdachte vermeldt. Het parketnummer vindt u op het ‘Formulier Verzoek tot schadevergoeding’ of de brief van het Openbaar Ministerie.
Stap 5 – Voorbereiden op strafzitting en spreekrecht
U krijgt een brief waarin staat wanneer de strafzitting is.
Houd rekening met het volgende:
Gebruik geen scheldwoorden. Als u gaat schelden, kan de rechter besluiten dat u niet mag spreken. De verdachte is tijdens het spreekrecht in de zaal aanwezig. U kunt oog in oog komen met de verdachte.
Er kan pers aanwezig zijn in de rechtbank. Journalisten mogen u zonder toestemming niet in beeld brengen of uw verklaring opnemen. Wel mogen journalisten verslag doen van wat u heeft gezegd. Wilt u niet dat er iets uit uw verklaring naar buiten komt? U kunt de rechter vragen om het spreekrecht achter gesloten deuren te laten plaatsvinden.
U kunt naar aanleiding van uw verklaring opgeroepen worden als getuige. Bijvoorbeeld als u in uw verklaring informatie geeft over wat er is gebeurd of over het bewijs. Of als uw verklaring afwijkt van uw eerdere verklaringen. De rechter of de advocaat van de verdachte kan u hierover vragen stellen..
Wanneer komt iemand in aanmerking voor spreekrecht?
U heeft van het Openbaar Ministerie een brief ontvangen dat u recht heeft op spreekrecht. Op het wensenformulier kunt u aangeven of u hiervan gebruik wilt maken. Of u spreekrecht heeft, hangt af van het misdrijf. U heeft spreekrecht:
– bij misdrijven waarvoor de dader een gevangenisstraf kan krijgen van 8 jaar of meer,
– bij een aantal andere misdrijven zoals seksuele misdrijven, stalking, bedreiging en een verkeersongeval met ernstig lichamelijk letsel of overlijden tot gevolg.
Wie kunnen er spreken?
De volgende personen kunnen gebruikmaken van het spreekrecht:
– Het slachtoffer zelf.
– De nabestaanden van het overleden slachtoffer. Dit kunnen zijn: ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, nichten, neven, ooms en tantes. Er kunnen maximaal 3 nabestaanden het spreekrecht uitoefenen.
– De wettelijk vertegenwoordigers van een minderjarig slachtoffer.
– De partner en 1 ander familielid. Dit geldt in het geval dat een slachtoffer of nabestaande verstandelijk en/of lichamelijk niet in staat is om zelf te spreken.
– Een gemachtigde die namens het slachtoffer spreekt.
(Bron: Slachtofferhulp Nederland)
Kunnen wij helpen?
De slachtofferadvocaten van Diekstra Van der Laan Advocaten kunnen u als slachtoffer of nabestaande van ernstige gewelds- en zedenzaken geheel kosteloos bijstaan. Dit gebeurt op basis van gesubsidieerde rechtsbijstand. Dit betekent dat er geen kosten voor u zijn en alle hulp geheel gratis is.
Neem contact met ons op voor meer informatie!